Czterodniowy tydzień pracy na świecie

Koncept 4-dniowego tygodnia pracy opiera się na zasadzie 100-80-100, co oznacza: 100% efektywności - 80% czasu pracy - 100% wynagrodzenia. Generalnie wszyscy się zgadzamy, że z punktu widzenia dobrostanu pracowników i zysków społecznych ma to sens, ale wciąż pojawia się pytanie, czy nas na to stać? 

Warto wyciągać wnioski z cudzych błędów. Postanowiłam więc zmapować doświadczenia innych państw i sprawdzić, kto testował czterodniowy dzień pracy, kto testuje i z jakim rezultatem

Kraje z obowiązującym krótszym czasem pracy:

• Belgia - od 2022 roku istnieje możliwość pracy w skróconym wymiarze, ale w zasadzie to pracownicy i firmy decydują w jakim trybie chcą pracować. Celem tego rozwiązania jest przede wszystkim umożliwienie większej elastyczności w organizacji czasu pracy

• Holandia - nie ma oficjalnie potwierdzonego 4-dniowego tygodnia pracy, niemniej średni czas pracy w tygodniu wynosi 33 godz. Krótszy czas pracy dotyczy przede wszystkim rodziców. Wedle rządowych statystyk, poniżej 35 godzin w tygodniu pracuje 86% mam i 12% ojców.  

• Dania - tutaj sytuacja jest podobna do Holandii. Pomimo braku oficjalnych deklaracji średni czas pracy w tygodniu wynosi 33 godziny. W tym przypadku liczba godzin różni się od sektora i zasadniczo czas pracy w sektorze prywatnym jest o 2 godziny dłuższy, niż w państwowym

Kraje testujące 4-dniowy czas pracy

• Niemcy, choć obecny wymiar czasu pracy i tak jest stosunkowo krótszy -  wynosi nieco ponad 34h tygodniowo. Od lutego bieżącego roku, przez kolejnych 6 miesięcy, kilkadziesiąt firm w Niemczech testuje czterodniowy czas pracy. Według badań 75% osób pracujących jest przekonanych, że jest to pożądany przez pracowników, a 59% uważa, że będzie również osiągalny z punktu widzenia pracodawców. 

• Republika Południowej Afryki - tutaj program testowy rozpoczął się w ubiegłym roku, niemniej wdrażany jest bezpośrednio przez zainteresowane firmy, bez wsparcia ustawodawcy

• Portugalia - półroczny test został zakończony kilka miesięcy temu. Wedle pierwszych szacunków 95% firm uczestniczących w eksperymencie ocenia jego efekty pozytywnie. Jakie są rekomendacje do wdrożenia? Na razie nie wiadomo

• Hiszpania - bardzo ciekawy model testowania - trzyletni, gdzie rząd zdecydował się wspierać uczestniczące w eksperymencie firmy również finansowo. W pierwszym roku pokrywane jest 100% poniesionych kosztów, w drugim 50%, natomiast w trzecim - 33%. 

Kraje, które zakończyły testowanie 4-dniowego czasu pracy

• Ciekawym przypadkiem jest Islandia, która testowała skrócony czas pracy już w latach 2015-2019. Testy zakończyły się spektakularnym sukcesem (brakiem spadku efektywności i ogólnym polepszeniem dobrostanu pracowników), niemniej formalnie czas pracy w Islandii do dziś nie został skrócony i wg. badania Eurostatu w 2022 roku mieszkańcy wyspy pracowali średnio 39 godzin w tygodniu.

• W Szwecji, w 2015 roku również rozważano wprowadzenie skróconego czasu pracy (do 6 godzin dziennie). Niemniej oszacowano, że koszty są zbyt duże i nikt (nawet partie lewicowe) nie chciał za to płacić. Ostatecznie skrócony czas pracy obowiązuje w nielicznych podmiotach, a wg Eurostatu średni czas pracy w Szwecji w 2022 roku to 38,9 h w tygodniu. 

• Australia przetestowała 4 dniowy tydzień pracy w 2022 roku, niemniej grupa eksperymentalna była naprawdę nieliczna - 26 firm, z których większość zatrudniała od 11 do 25 pracowników. Wyraźnie pozytywne wnioski ze strony firm i pracowników, ale wdrożenia na poziomie polityki publicznej - nie widać. Podobna sytuacja jest w Kanadzie, Irlandii, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii.

Wnioski z tego są takie, że na poziomie państw nie ma w tym kierunku entuzjazmu, i nawet tam, gdzie zakończono testowanie czterodniowego czasu pracy jakąś formą sukcesu, to i tak dalsze kroki - przynajmniej na razie nie zostały podjęte.

Odrębną jednak sprawą jest, że kraje z najkrótszym tygodniowym czasem pracy w Europie mają najwyższe PKB, ale o tym, to już innym razem.